Δήμητρα Βαλανίδου – Όταν ξεπερνάς τον φόβο, όλα είναι δυνατά
Η Δήμητρα αφήνει κάτω το μολύβι, κάνοντας ένα μικρό διάλειμμα από τη σκέψη νέων σχεδίων για το επόμενο υφαντό χαλί της. Χαϊδεύει την κοιλιά της, που γίνεται όλο και μεγαλύτερη κάθε εβδομάδα και όπου η μικρή αγέννητη κόρη της κλωτσάει στα χέρια της, ζητώντας προσοχή. “Σσσσς”, προσπαθεί να την ηρεμήσει μιλώντας της ήσυχα. «Σύντομα θα δείς το φως αυτού του κόσμου και θα χαρώ να σε ξεναγήσω στη νέα σου πατρίδα. Ελπίζω ότι θα αγαπήσεις την Ικαρία όσο κι εγώ και ότι θα φροντίσεις με αγάπη αυτό το πολύτιμο κομμάτι γης στο Αιγαίο». Ενώ η μικρή ησυχάζει ξανά, η Δήμητρα κάνει ένα μικρό διάλειμμα και γίνεται στοχαστική. Μάλιστα, αποκαλεί την Ικαρία «τόπο της», παρόλο που πάτησε το πόδι της σε αυτό το νησί μόλις πριν από 6 χρόνια, χωρίς να γνωρίζει τίποτα περισσότερο γι’ αυτό, από το ότι «είναι ένα καλό μέρος για να ζεις, ένα μέρος με καλή ατμόσφαιρα». Και σήμερα; Σήμερα είναι έτοιμη να βάλει τις ρίζες της σε αυτή τη βραχώδη γη, έτοιμη να μεγαλώσει μια οικογένεια, έτοιμη να μείνει.
Αυτό δεν ήταν καθόλου το σχέδιό της, όταν αποβιβάστηκε στην Ικαρία το καλοκαίρι του 2017 με την καλύτερή της φίλη Χρύσα στο πλευρό της, μόνο με μια σκηνή και ένα σακίδιο. Εκείνη την εποχή, και οι δύο χρειάζονταν ένα διάλειμμα, χρόνο για προβληματισμό και έναν νέο προσανατολισμό. Γνωρίστηκαν στο πανεπιστήμιο, πριν μερικά χρόνια στη Θεσσαλονίκη, όπου και οι δύο συμμετείχαν σε μαθήματα παραδοσιακών ελληνικών χορών και μοιράστηκαν το πάθος για αυτή την πολιτιστική κληρονομιά της χώρας τους. Από τότε έγιναν πολύ στενές φίλες, αδελφές στο μυαλό, και τα επόμενα χρόνια, παρόλο που ήταν πολύ απασχολημένες στη ζωή τους, έμειναν κοντά: η Δήμητρα τελείωσε τις σπουδές της στην αρχιτεκτονική, πήγε για ένα έτος ERASMUS στην Πράγα και στη συνέχεια στις Βρυξέλλες, όπου εργάστηκε για δύο χρόνια. Η Χρύσα συνέχισε τις σπουδές της στην ηλεκτρολογία και εργάστηκε σε ερευνητικό κέντρο στην Ελβετία.
Αλλά τώρα, αυτή τη στιγμή στη ζωή τους, και οι δύο ήταν πολύ κουρασμένες. Κουρασμένες να ψάχνουν για την επόμενη ευκαιρία εργασίας, το επόμενο βήμα στην καριέρα τους, κουρασμένες από έναν κοινωνικό σύγχρονο τρόπο ζωής που ήταν προσανατολισμένος στα χρήματα, την επίδειξη και τις επιφανειακές επαφές. Έτσι, ερχόμενες στην Ικαρία χωρίς εισιτήριο επιστροφής, τους δόθηκε η ευκαιρία για “time-out” και νέους προσανατολισμούς.
Δεν είχαν σχέδιο, τι να κάνουν, απλά ήξεραν ότι θα ήθελαν να μάθουν περισσότερα για τους παραδοσιακούς χορούς στην Ικαρία και τότε ίσως να προκύψουν νέες προοπτικές. Αποφάσισαν να μην πιέσουν τίποτα, αλλά να είναι ανοιχτόμυαλες, αφήνοντας τα πράγματα να κυλήσουν. Ίσως αυτή ήταν η καλύτερη προσέγγιση για αυτό το νησί, καθώς στους Ικαριώτες δεν αρέσει να πιέζονται.
Το φθινόπωρο της ίδιας χρονιάς η Δήμητρα και η Χρύσα ξεκίνησαν τον εθελοντισμό στο φροντιστήριο ξένων γλωσσών στην Αρέθουσα, βοηθώντας σε διάφορες δραστηριότητες και παραδίδοντας μαθήματα χορού κατά καιρούς. Η Αρέθουσα ήταν ένα καλό μέρος για να γνωρίσουν σε βάθος τον τρόπο ζωής της Ικαρίας, το ρυθμό και τις παραδόσεις της και έτσι αποφάσισαν να μείνουν στο χωριό για το χειμώνα. Ζούσαν σε ένα μικρό σπίτι, απολάμβαναν να ζουν με τους ντόπιους, να γνωρίζουν το περιβάλλον, τα βουνά, τις κρυμμένες ομορφιές του νησιού. Συμμετείχαν στις καθημερινές δραστηριότητες του χωριού, όπως η οργάνωση της βιβλιοθήκης ή τα κυριακάτικα μαθήματα για τα παιδιά.
Οι χειμώνες στην Ικαρία είναι μεγάλοι και μπορεί να είναι λίγο σκληροί, όταν κάποιος δεν είναι ήδη εξοικειωμένος με τον τόπο και τους ανθρώπους του. Σε αυτό το πλαίσιο ήταν καλό που η Χρύσα και η Δήμητρα είχαν η μία την άλλη. Πέρασαν ώρες συζητώντας ιδέες, πώς να αναπτύξουν τη ζωή τους στο νησί. Με όλη τους τη δημιουργικότητα, τις γνώσεις τους για τους χορούς, την επιστήμη και την αρχιτεκτονική φαινόταν σαν να είχαν ένα ευρύ ρεπερτόριο διαθέσιμων δυνατοτήτων. Αλλά προς το παρόν και οι δύο δεν ήταν πρόθυμες να εργαστούν στους πρώην επαγγελματικούς τους τομείς. Ήθελαν να δοκιμάσουν κάτι νέο. Για αυτούς η γνωριμία με τις τοπικές κοινωνίες και τις παραδόσεις και τον πολιτισμό του νησιού ήταν προτεραιότητα. Έτσι, οι νέες γυναίκες ήθελαν να μάθουν περισσότερα για τους παραδοσιακούς χορούς και ιδιαίτερα η Δήμητρα προσέγγισε τις ηλικιωμένες γυναίκες, απορροφώντας όλες τις πληροφορίες σχετικά με την υφαντική και τα παραδοσιακά ικαριώτικα σχέδια.
Στις αρχές του επόμενου καλοκαιριού, η Δήμητρα και η Χρύσα είχαν καταφέρει να νιώσουν άνετα στον Κάμπο, όπου είχαν φιλοξενηθεί σε ένα κομμάτι γης ενός ντόπιου. Σε αντάλλαγμα φρόντιζαν τα ζώα του και φρόντιζαν τη γη. Κατά τη διάρκεια του χειμώνα είχαν εργαστεί σε σχέδια για καλοκαιρινές δραστηριότητες και το αποτέλεσμα ήταν ένα πρόγραμμα με ξεναγήσεις και μαθήματα χορού για τουρίστες στην Ικαρία. Ήταν ένας καλά επιλεγμένος συνδυασμός και καθώς η Δήμητρα και η Χρύσα είχαν ακόμα ένα ευρύ δίκτυο φίλων και πρώην συναδέλφων που επεκτάθηκε σε όλη την Ευρώπη, είχαν κάποιες ομάδες που έρχονταν στην Ικαρία, οι οποίες απολάμβαναν την ποιότητα της οργάνωσης και του προγράμματός τους.
Αλλά αυτές οι καλοκαιρινές δραστηριότητες δεν ήταν αρκετές για να βγάλουν το χειμώνα. Έτσι έπρεπε να κοιτάξουν γύρω τους για πρόσθετες δραστηριότητες για να έχουν εισόδημα. Και το έκαναν, καταλήγοντας σε πολλές ιδέες: η Δήμητρα ξεκίνησε μαθήματα pilates και η Χρύσα ασχολήθηκε με τα απογευματινά μαθήματα για μαθητές. Εκτός αυτού, έφτιαχναν σαπούνια και κρέμες και δημιουργούσαν τις δικές τους μαρμελάδες.
Έτσι, σιγά-σιγά, η Δήμητρα και η Χρύσα περπάτησαν ξανά σε πιο στέρεο έδαφος, πετώντας «διαφορετικές μπάλες στον αέρα», περιμένοντας τι θα συμβεί. Ήταν μια καλή προσέγγιση, αλλά, παρά τη θετική αυτή εξέλιξη, και οι δύο φίλες αντιμετώπιζαν πού και πού το ερώτημα: «Θέλω να μείνω; Θα τα καταφέρω; » Και οι δύο έπρεπε να βρουν την ατομική τους απάντηση.
Η Δήμητρα βρήκε τη δική της. Ήταν μια ηλιόλουστη μέρα στις αρχές του καλοκαιριού και δούλευε στη γη στον Κάμπο. Ήταν εκείνη τη στιγμή που κατάλαβε ότι δεν είχε κανένα πραγματικό λόγο να φύγει από την Ικαρία, γιατί το νησί προσφέρει όλα όσα χρειάζεται. Εδώ έχει την πραγματική ελευθερία να αποφασίσει, τι θέλει να κάνει. Εδώ δεν αισθάνεται εξωτερική πίεση από την κοινωνία. Εδώ, στο συγκεκριμένο απομακρυσμένο νησί, έχει το χρόνο και την ευκαιρία να αναπτύξει τα έργα της – εδώ μπορεί να κάνει μακροπρόθεσμα σχέδια. Καθώς δεν της λείπει τίποτα από την «προηγούμενη» ζωή της, θα μπορούσε να την αφήσει να φύγει. Εκεί λοιπόν στεκόταν: στεκόταν στην κορυφή ενός βουνού, με θέα το Αιγαίο, φωνάζοντας δυνατά: «Θέλω να μείνω! Αυτή είναι η θέση μου»
Και η Δήμητρα είναι αποφασισμένη να επιμείνει σε αυτή την ομολογία… Και με κάποιο τρόπο η μοίρα της έδωσε ένα χέρι βοήθειας.
Η Δήμητρα βρήκε μια καλή δουλειά και τώρα εργάζεται ξανά ως αρχιτέκτονας….. Η ζωή κάνει κύκλους …, αλλά αυτή τη φορά η δουλειά δεν την πιέζει. Ακριβώς το αντίθετο. Μαθαίνει περισσότερα για τις ανακαινίσεις και την κατασκευή παραδοσιακών ικαριώτικων σπιτιών – ένα θέμα πολύ κοντά στην καρδιά της, καθώς συνδυάζει τις γνώσεις της για τη σύγχρονη αρχιτεκτονική και το ενδιαφέρον και την αγάπη της για τα παραδοσιακά σπίτια της Ικαρίας.
Και αυτή η δουλειά της αφήνει αρκετό χρόνο και ενέργεια για να αναπτύξει ιδέες για τα σωστά έργα της και παρόλο που είναι πολλά, επικεντρώθηκε στο όνειρό της: να έχει ένα εργαστήριο, όπου θα μπορούσε να εργαστεί σε διάφορα έργα τέχνης, όπως η ύφαντική, η ζωγραφική, η δημιουργία των δικών της κοσμημάτων. Έχει εργαστεί σε όλους αυτούς τους διαφορετικούς τομείς τέχνης για πολλά χρόνια, αλλά ποτέ δεν τους είχε δώσει αρκετό χρόνο και τόπο για να έχουν ικανοποιητικά αποτελέσματα. Τώρα όμως ο χρόνος ήταν έτοιμος: η Δήμητρα βρήκε ένα μικρό μαγαζί στον Εύδηλο, το ονόμασε «Κάναβος» και ξόδεψε πολύ χρόνο και ενέργεια εκεί για να δημιουργήσει το δικό της χώρο εργασίας. Το αποτέλεσμα είναι ένας καλοσχεδιασμένος ανοιχτός χώρος, όπου είχε τοποθετήσει το γραφείο της για την «επίσημη δουλειά» της, την αρχιτεκτονική.
Αλλά στο μεγαλύτερο μέρος του χώρου κυριαρχεί ένας ξύλινος αργαλειός – κόσμημα- χειροποίητος από τον πατέρα της. Εδώ μπορεί επιτέλους να εφαρμόσει τις ιδέες της στην πράξη, υφαίνοντας χαλιά, τσάντες και πολλά άλλα. Φυσικά ενσωματώνει τα Ικαριώτικα μοτίβα, αλλά τα διαφοροποιεί ή φέρνει εντελώς νέες ιδέες συνδυάζοντας το μοντέρνο σχέδιο με την αρχιτεκτονική. Στα ράφια θα βρίσκονται τα δικά της κοσμήματα, απλά και πολύ κλασικά στο σχεδιασμό τους, αλλά πολύ εκλεπτυσμένα, όταν πρόκειται για το συνδυασμό των διαφορετικών υλικών όπως το σκυρόδεμα, το ασήμι και ο χρυσός.
Εκτός από τα κοσμήματα υπάρχουν σαπούνια, που αυτή και η Χρύσα εξακολουθούν να φτιάχνουν κατά τη διάρκεια του χειμώνα. Και δίπλα τους η Δήμητρα έχει βάλει τις χειροποίητες καρτ ποστάλ της, δουλεύοντας πάνω σε φωτογραφίες γνωστών Ικαριώτικων τοπίων, επεξεργασμένων με μοντέρνα γραφιστική.
Στη Δήμητρα αρέσει ο συνδυασμός των υλικών, που συνθέτουν διαφορετικούς χώρους τέχνης για να δημιουργήσουν κάτι νέο. Ως εκ τούτου, δίνει ιδιαίτερη προσοχή στα φυσικά και βιώσιμα υλικά. Ζώντας στην Ικαρία έχει εμβαθύνει την ευαισθητοποίησή της σχετικά με την ευπάθεια της φύσης που την περιβάλλει. Καθώς μεγαλώνει μια οικογένεια τώρα στην Ικαρία – ναι, πράγματι, στο μεταξύ η Δήμητρα παντρεύτηκε, γέννησε ήδη έναν γιο και μετακομίζει με την οικογένεια σε ένα άλλο σπίτι στις Ράχες, – είναι πολύ στοχαστική για τη ζωή της σε αυτό το νησί. Η Δήμητρα γνωρίζει τους κινδύνους του υπερτουρισμού, ο οποίος μπορεί να θέσει σε κίνδυνο το οικοσύστημα αυτού του τόπου. Αλλά είναι πρόθυμη να συμβάλει στη διατήρηση των παραδόσεων αυτού του πανέμορφου νησιού και να τις συνδυάσει με σύγχρονες πτυχές και εμπειρίες. Γνωρίζει ότι έχει μια ομάδα ομοϊδεατών γύρω της, με τους οποίους μπορεί να ξεκινήσει δραστηριότητες και λαμβάνει υποστήριξη. Με τα χρόνια, βρήκε καλούς φίλους και είναι πολύ σημαντικό για εκείνη, ότι και η Χρύσα είναι ακόμα στην Ικαρία, μαζί της.
Αν κοιτάς τώρα τη Δήμητρα, καθώς κάθεται στο μικρό εργαστήρι της στον Εύδηλο, με το χέρι στη μεγάλη κοιλίτσα της, να ηρεμεί το αγέννητο, βλέπεις μια γυναίκα, που είναι σταθερή στον εαυτό της και που ξέρει, τι θέλει. Έχει βρει την ισορροπία της και έχει ριζώσει στην Ικαρία, χωρίς αμφιβολία. Αλλά ακούγοντάς την, καταλαβαίνεις επίσης, ότι η ζωή της Δήμητρας είναι ακόμα υπό ανάπτυξη. Ακόμη και η γέννηση του δεύτερου παιδιού της δεν σημαίνει ότι θα σταματήσει να εργάζεται στα διάφορα έργα της. Αντίθετα, πολλές νέες ιδέες βρίσκονται στον αέρα … Και με κάποιο τρόπο θα συμβούν. Το μάθημα που της έχει δώσει μέχρι τώρα η Ικαρία ήταν: «Να είσαι ανοιχτή στο απροσδόκητο».
Και ξέρει, αν παραμείνει αποφασισμένη και συγκεντρωμένη, καλά πράγματα μπορούν να συμβούν. Ίσως ήταν και είναι αυτή η στάση που βοήθησε τη Δήμητρα να ριζώσει στην Ικαρία. Να είναι ανεξάρτητη, αλλά πάντα να επαληθεύει, αν τα πράγματα που κάνει εξακολουθούν να της κάνουν καλό. Αυτή η ικανότητα να αφήνεις, να μην πιέζεις, να μην κρατιέσαι… Αλλά εμπιστευόμενη την εσωτερική φωνή της, τι είναι καλό γι ‘αυτήν. Αυτή η φιλοσοφία την βοηθά να ξεπεράσει τον φόβο … Δεν φοβάται τις αλλαγές στη ζωή της, αλλά τις αγκαλιάζει ως ανοίγματα για να συμβούν νέα πράγματα. «Και ίσως», σκέφτεται η Δήμητρα, «ίσως είναι μια καλή ευκαιρία για τα παιδιά μου να μεγαλώσουν σε αυτό το νησί. Ένα νησί που αποτελεί πρόκληση, αλλά που προσφέρει την όμορφη φύση του και την ελευθερία ώστε να γίνουν οι άνθρωποι που θέλουν να είναι».
Η Δήμητρα χαμογελάει. Πράγματι, ένα δύσκολο νησί, αλλά αν ξεπεράσετε τον φόβο σας, όλα είναι πιθανά.
(@Birgit_Urban)
